REAKTİF GÜÇ KOMPANZASYONU

Elektrik enerjisinin yaygın olarak kullanımı ve artan enerji maliyetleri enerjinin verimli üretilmesi, iletilmesi ve tüketilmesi zorunluluğunu ortaya çıkartmıştır. Elektrik şebekelerinde kullanılan yüklerin birçoğu, örneğin elektrik motorları ve transformatörler, omik-endüktif karakterlidir. Bu tip yükler şebekeden aktif, yani iş yapan gücün yanında, reaktif güç de çekerler. Reaktif güç gerçek işe dönüşmez.

İletim hatlarını ve şebekeyi gereksiz yere yükleyen ve kayıpları arttıran reaktif güç mümkün olduğu kadar küçük tutulmalıdır. Bu nedenle reaktif gücün şebeke yerine daha başka bir kaynaktan sağlanması gerekir. Kondansatörler kapasitif yapıları sayesinde, omik-endüktif karakterli yüklerin gereksinimi olan reaktif gücü sağlayabilirler. Bu şekilde, reaktif güç şebeke yerine yük yakınında ve tesis içerisinde bulunan güç kondansatörlerinden sağlanır. Bu işleme reaktif güç kompanzasyonu adı verilir.

Reaktif güç kompanzayonu yapmayan tesisler elektrik şebekesinden gereksiz yere reaktif güç çekip şebekeyi yüklerler. Bu nedenle, elektrik dağıtım şirketleri tesislerin çektiği reaktif enerjinin belirli oranların içerisinde olmasını şart koşarlar. Bu oranları aşan tesislerden de reaktif enerji bedelini de talep ederler.

REAKTİF GÜÇ KOMPANZASYONUNUN FAYDALARI

• Kayıplar azalır.
• Hat ve kablo akımları düşer.
• Gerilim düşümleri azalır.
• Kayıplar azalacağından enerji üretimi sırasında oluşturulan çevre kirliliği azalır.
• Reaktif enerji bedeli ödenmeyeceği için birim enerji maliyeti düşer.

Sürekli aynı yük altında çalışan elektrik motorları gibi reaktif güç ihtiyacı sabit olan yükler için kompanzasyon sabit bir kondansatör grubu ile sağlanabilir. Fakat birçok tesisteki reaktif güç gereksinimi sürekli olarak değişir. Bu gibi durumlarda ise, farklı güçlerdeki kondansatör gruplarını reaktif güç gereksinimine uygun olarak devreye alıp devreden çıkartan otomatik kompanzasyon sistemleri kullanılır.

Bu tip kompanzasyon sistemlerinde reaktif güç kompanzasyonu rölesi adı verilen üniteler, şebekeden çekilen reaktif güç miktarını kontrol ederek, uygun sayıda ve güçte kompanzasyon grubunu devreye alır ve devreden çıkarır. Bu rölelerin ve kompanzasyon adımlarının seçimi için tesisdeki güç dağılımının tam olarak incelenmesi gerekmektedir.

Ayrıca, sık karşılaşılmamakla birlikte, çok uzun alçak gerilim kabloları ile beslenen tesislerde ise sistem uzun kablo nedeniyle kapasitif duruma geçer. Bu gibi sistemlerde aşırı kapasitif sistemin endüktif karakterli şönt reaktörler ile kompanze edilmesi gerekir.